Hybride is een stap in de goede richting

Volgens de Netflix-serie You are what you eat: a twin experiment is een plant-based dieet gezonder dan een omnivoor dieet. Daarnaast is een plantaardige eetstijl beter voor het klimaat en leidt het tot minder dierenleed. Toch adviseren de meeste nationale overheden hun burgers om zowel dierlijke als plantaardige ingrediënten te eten. Bovendien houden veel mensen van de smaak en textuur van vlees. Hybride kan een goede tussenoplossing zijn: het is vlees, maar wel minder.

Gezond voor de mens: 'You are what you eat: a twin experiment' pleit voor vegan

‘You are what you eat: a twin experiment’ is tegenwoordig een hit op Netflix. In deze serie wordt een experiment getoond waarbij 22 identieke tweelingen ieder acht weken lang een eigen dieet volgen, om te zien welke invloed bepaalde soorten voedsel op het lichaam hebben. Een van de twee volgt in die tijd een omnivoor dieet met veel dierlijke ingrediënten, de ander eet 100% vegan. De conclusie van de serie is dat een plantaardig dieet gezonder is dan een dierlijk dieet.

Enkele uitkomsten You are what you eat: a twin experiment:

• Uit het onderzoek dat wordt getoond in de serie blijkt dat een plantaardig dieet kan bijdragen aan een lager cholesterol-niveau. In de onderzoeksperiode van acht weken ontdekten de onderzoekers dat het LDL-cholesterol van de plant-based tweeling helften aanzienlijk daalde, gemiddeld met 10%. Het cholesterol van de vleeseters bleef gelijk. 

• Bij de tweelinghelften die een vegan dieet volgden, bleek na acht weken dat de hoeveelheid bifidobacteriën in hun darmen waren toegenomen. Bij de omnivoren bleef dit gelijk. Dergelijke bacteriën zijn onderdeel van een gezond microbioom die infecties helpen voorkomen en leiden tot een betere stofwisseling en een sterker immuunsysteem. 

• Onderzoekers maakten in het experiment onderscheid tussen de biologische leeftijd en de kalenderleeftijd van de deelnemers. Daarin verwijst de biologische leeftijd naar hoe oud cellen en weefsels zijn, terwijl de kalenderleeftijd aangeeft hoe lang je leeft. De tweelingen zijn natuurlijk even oud, maar het ene lichaam kan eerder verouderd zijn dan het andere. Na acht weken werd de veganistische helft van de tweelingen biologisch jonger geacht dan hun alleseter-tweelinghelft.

Gezond voor het klimaat: de data

Dat het eten van dierlijke producten leidt tot dierenleed behoeft geen pleidooi. Ieder stukje vlees wat je eet komt van een dier dat daarvoor geslacht moest worden. Maar het eten van dierlijke eiwitten leidt ook tot enorme hoeveelheden CO2-uitstoot, grond- en watergebruik. Enkele cijfers: 

• Het wereldwijde voedselsysteem is verantwoordelijk voor 25 - 35% van alle CO2-uitstoot. 75% van de uitstoot van ons voedselsysteem is afkomstig van de veehouderij. 

• Als iedereen in Nederland vegetarisch zou eten, daalt het grondgebruik van ons dieet van 1.805 vierkante meter naar 1.091 vierkante meter. Een veganistisch eetpatroon verlaagt het grondgebruik zelfs tot 794 vierkante meter per hoofd. Dat is een hoop meer ruimte voor natuur of voor woningen. (Bron: Planbureau voor de Leefomgeving).

• De gemiddelde broeikasgasuitstoot van voeding is op een dag dat mensen vlees en zuivel consumeren gelijk aan 5,2 kilo CO2-uitstoot. Dat is ruim twee keer zoveel als de uitstoot op een dag waarop mensen geen vlees of zuivel gebruiken (Bron: Stichting Nationale Week Zonder Vlees). 

• Voor de productie van een kilo rundvlees wordt gemiddeld 25 kilo CO2-equivalent uitgestoten. Voor varken is dat 10 kilo, voor kip 6,5 kilo, voor ei 3 kilo en voor een wortel 0,8 kilo, aldus berekeningen van University of Lancaster. 

Gezond volgens de overheid: gevarieerd

Vrijwel ieder land heeft voedselrichtlijnen en -adviezen die de bevolking moeten helpen gezond te eten. Deze richtlijnen zijn gebaseerd op vele wetenschappelijke onderzoeken en expertbijdragen. De meeste van deze richtlijnen adviseren een gevarieerd eetpatroon, waarbij zowel een rol voor groenten als een rol voor dierlijke eiwitten is weggelegd. Enkele voorbeelden: 

• In Nederland hanteren we de Schijf van Vijf van het Voedingscentrum. De belangrijkste richtlijn is daarin dat je gevarieerd eet en iedere dag één of meerdere producten eet uit iedere ‘schijf’. Geadviseerd wordt dat circa 30% van je dieet bestaat uit groenten en fruit. Er is ook een rol voor dierlijke producten, zo’n 20%. 

• In de Amerikaanse voedingsrichtlijnen ligt de focus sterk op onbewerkte voeding. Dit zijn producten waar weinig tot geen suikers, verzadigde vetten of zout aan is toegevoegd. ‘Pure’ producten dus, en geen processed food. Groenten, fruit, volkoren graanproducten, vis, eieren, peulvruchten, ongezouten noten, zaden, melkproducten, (onbewerkt) vlees en gevogelte vallen daaronder.

• In China wordt naast een gevarieerd dieet ook een gezond lichaamsgewicht gepromoot. Dit bereik je volgens de Chinese autoriteiten onder andere door dagelijks voldoende water te drinken en goed te letten op voedselhygiëne en de voedingswaarden die op etiketten staan.  

• In Zuid-Afrika focust men op een actieve levensstijl. De overheid adviseert daarnaast voldoende groenten, bonen en fruit te eten, en dagelijks dierlijke producten als melk, kip en eieren te consumeren.

• De richtlijnen van de Scandinavische en Baltische landen wijken af van de adviezen om zowel dierlijke als plantaardige producten te eten. In 2023 lanceerden zij gezamenlijk de Nordic Nutrition Recommendations. Daarin wordt geadviseerd een overwegend plantaardig dieet te volgen met veel groenten, fruit, bessen, peulvruchten, aardappelen en volkoren granen. De richtlijnen schrijven voor te matigen met zuivelproducten, rood vlees, verwerkt vlees en gevogelte. Lees hier meer over de Nordic Nutrition Recommendations »

Gezond volgens de wetenschap: plantaardig

Het EAT-Lancet dieet is een voedingsadvies voor alle mensen op de planeet. Aan de ontwikkeling van het dieetadvies werkten 37 internationale wetenschappers mee. Via rekenmodellen kwamen zij tot een menu dat het mogelijk maakt om in 2050 10 miljard mensen te voeden terwijl we blijven opereren binnen de grenzen van de planeet. EAT-Lancet is daarmee een van de weinige dieetadviezen die niet alleen kijkt naar de gezondheid van de mens maar ook rekening houdt met de ecologische grenzen voor de wereldwijde voedselproductie. De grote boodschap van de eetstijl is: we moeten minder dierlijke producten eten, en meer plantaardig.

De gulden middenweg: hybride

We moeten dus naar een meer plantaardig dieet, aldus EAT-Lancet, You are what you eat, de meeste lokale overheden en de wetenschap. Maar tegelijkertijd is het eten van vlees voor veel consumenten nog altijd de norm. Wellicht zijn hybride producten voor hen een gulden middenweg oplossing. Bij zulke producten is een deel van het vlees vervangen door een plantaardig alternatief. De producten zijn dus niet vega(n), maar het percentage vlees per product is lager. Daardoor hoeven er minder dieren geslacht te worden en heeft het product minder impact op het klimaat, maar de consument heeft alsnog wel de vleeservaring en -smaak. Ook voedselproducten zien kansen in hybride, met name voor de foodservicemarkt, waarbij consumenten in tegenstelling tot in de foodretail vaak niet zelf de producten kiezen, maar een cateraar of chef dat voor hen doet.