Opiniemaker Rutger Bregman is de schrijver van het boek ‘De meeste mensen deugen’. Het boek verscheen in 46 talen en werd wereldwijd meer dan anderhalf miljoen keer verkocht. In zijn nieuwste boek ‘Morele ambitie’, dat op 19 maart verschijnt, stelt hij dat 'deugen' niet genoeg is. Hij roept mensen op om hun talent in te zetten voor het goede. In de wereld van food is dat volgens hem een bijdrage leveren aan het afschaffen van de bio-industrie. Want die industrie is misdadig en catastrofaal, aldus Bregman. Food Inspiration sprak met hem.

In je nieuwste boek schrijf je dat het goed zou zijn voor de wereld als meer mensen ambitieus en tegelijkertijd idealistisch zouden zijn. Wat betekent die boodschap volgens jou voor mensen die werkzaam zijn in de voedingsindustrie?

"Mensen die werkzaam zijn in de voedingsindustrie hebben per definitie een belangrijk beroep. Ze willen anderen immers voorzien van lekker, voldoende en betaalbaar eten. Dat is een geweldig streven. Maar als je iets beter inzoomt op het huidige voedselsysteem, dan zijn er meerdere signalen die aantonen dat dit systeem volstrekt onhoudbaar is (zie kader). Foodprofessionals staan voor de immense uitdaging om dat systeem volledig om te gooien."

Zes signalen die aantonen dat gewoontes misdadig zijn

In ‘Morele ambitie’ beschrijft Bregman historische gewoontes die we tegenwoordig zeer ongewoon en zelfs misdadig vinden. Gebruiken als de slavernij en de rassenscheiding. Volgens de schrijver zijn er zes signalen die aangeven dat een gewoonte kan worden aangemerkt als misdadig. Die signalen zijn:

  1. Als je de tegenargumenten al decennialang hoort.

  2. Als de gewoonte niet valt te verdedigen, maar er dingen worden gezegd als ‘het is altijd zo gegaan’, of ‘we kunnen niet anders’.

  3. Als mensen wegduiken voor de onprettige en ongemakkelijke feiten.

  4. Als tegenstanders keer op keer worden verfoeid, veracht en vervolgd.

  5. Als je moeite hebt met het uitleggen van de gewoonte aan je kinderen.

  6. Als je vermoedt dat toekomstige generaties de gewoonte barbaars zullen vinden.

In de huidige tijd gelden deze signalen volgens Bregman stuk voor stuk voor de bio-industri

Wat is er dan mis met ons voedselsysteem? 

"In één woord: de bio-industrie. Dat is een van de grootste morele catastrofes van onze tijd. Zowel voor de planeet als voor miljarden dieren. We eten en houden simpelweg veel te veel dieren voor consumptie. Dat leidt tot enorme hoeveelheden CO2-uitstoot, en vergt een immense hoeveelheid land: de veeteelt slokt wereldwijd meer dan een derde van al het bruikbare land op. En belangrijker nog: de manier waarop we in de bio-industrie met dieren omgaan is ronduit vreselijk. Neem alleen al het leven van miljoenen varkens in Nederland: 99% komt nooit buiten, tenzij ze op transport gaan. Of denk aan het leven van miljarden vleeskuikens, die kreupel worden terwijl ze eigenlijk nog baby’s zijn, omdat ze zijn doorgefokt om zo snel mogelijk te groeien. Overigens blijkt ook uit steeds meer onderzoek dat plantaardig eten gezonder is dan een dieet dat rijk is aan dierlijke eiwitten – zie bijvoorbeeld de recente serie op Netflix-serie You are what you eat, a twin experiment."

Wat kun je als foodprofessional doen om een bijdrage te leveren aan de afschaffing van de bio-industrie?

"Het moet anders en het kan ook anders, al realiseer ik me heel goed dat dat een project is van generaties. De eiwittransitie is wat dat betreft pas net begonnen. Er zijn talloze rollen te spelen in deze beweging, of je nou ondernemer bent of chef, productontwikkelaar of corporate activist. We moeten met z’n allen op zoek naar alternatieven voor vlees die minstens net zo gezond, minstens net zo goedkoop, minstens net zo lekker zijn en tegelijkertijd véél diervriendelijker en duurzamer."

"Foodprofessionals staan voor de immense uitdaging om het voedselsysteem volledig om te gooien"

In je boek schrijf je: ‘Veel activisten denken dat je vast moet houden aan je hoogste idealen, maar soms moet je lager mikken om raak te schieten.’ Kan dat in het geval van de eiwittransitie betekenen dat we vaker kip moeten eten in plaats van rund, aangezien kip minder belastend is voor het milieu?

"Dat lijkt me een slecht idee. Kip eten in plaats van rund is misschien iets beter voor het klimaat, maar het veroorzaakt veel meer dierenleed. Voor dezelfde hoeveelheid vlees heb je meer dan 150 keer zoveel kippen als koeien nodig. En kip is nu al het meest mishandelde stukje vlees."

Wat is jouw belangrijkste boodschap aan foodprofessionals die hun morele ambitie willen inzetten om bij te dragen aan de afschaffing van de bio-industrie?

"Houd vol! Je hebt doorzettingsvermogen nodig. Het duurde vijftig jaar voordat de slavernij werd afgeschaft in het Britse Rijk. De meeste mensen die aan de wieg stonden van de antislavernijbeweging hebben de afschaffing ervan niet meegemaakt, maar zijn daar wel een belangrijk onderdeel van geweest. Ook jij kunt vandaag al onderdeel zijn van iets dat veel groter is dan jijzelf. Van de beweging die er uiteindelijk voor gaat zorgen dat de bio-industrie ten einde komt. Maar de weg daar naartoe is nog lang, daarom is doorzettingsvermogen zo ongelooflijk belangrijk."

Geloof je echt dat de bio-industrie kan worden afgeschaft? 

"Ja. De transitie is immers al begonnen. En verreweg de meeste Nederlanders willen ook dat er een einde aan komt, zo blijkt uit peilingen. Bovendien is er op technologisch vlak heel veel mogelijk. Nederland is wat dat betreft het Silicon Valley van voedselinnovatie. We hebben toonaangevende universiteiten en onderzoeksinstituten in Wageningen en Delft, en we hebben een groeiend ecosysteem van start-ups die bezig zijn met de ontwikkeling van kweekvlees en precisiefermentatie. Het staat allemaal nog in de kinderschoenen, maar de mogelijkheden zijn eindeloos."

Valt er ook nog geld te verdienen met het najagen van je morele ambitie?

"Natuurlijk. Kijk maar naar Jaap Korteweg die met de verkoop van De Vegetarische Slager een leuke zak geld heeft verdiend. Overigens zette hij dat geld meteen weer in voor zijn nieuwe start-up, Those Vegan Cowboys, waarmee hij kaas maakt op basis van precisiefermentatie. Hij is het schoolvoorbeeld van een morele pionier in de eiwittransitie."

"Neem een voorbeeld aan mensen als Korteweg, of aan Emile van der Staak, de sterrenchef van restaurant De Nieuwe Winkel in Nijmegen, door We’Re Smart uitgeroepen tot het beste groenterestaurant ter wereld. Ik was er laatst en wist niet wat ik proefde! Mensen als Korteweg en Van der Staak combineren hun idealisme met hun ambitie, en denken na over hoe ze een zo groot mogelijk verschil kunnen maken. We hebben nog veel meer van dat soort pioniers nodig in de foodbranche."

‘Morele ambitie’ verschijnt op 19 maart.

Op 24 april is Bregman een van de sprekers van Plant FWD, een evenement dat helemaal in het teken staat van de eiwittransitie.