Het nieuws over openingen van nieuwe franchisevestigingen vliegt je om de oren. Welke groeipotentie hebben de bestaande restaurantformules nog in ons land? Hoe groot kunnen ze worden? Food Inspiration zet de potentials voor de komende tien jaar op een rij.

Een glazen bol hebben we niet. Wel kunnen we de formulegroei van de afgelopen tien jaar doortrekken naar de komende tien jaar, net als trends die zich manifesteren in verschillende deelsegmenten van de restaurantbusiness. Dit artikel is mede gebaseerd op onze onlangs gepubliceerde lijsten van de snelste groeiers in food van de afgelopen tien jaar en de grootste dalers sinds begin 2013. 

1. Casual formules, potentie: 1.100 locaties in 2033

In tegenstelling tot de Verenigde Staten, noemen wij in Nederland deze ontwikkeling niet vaak bij de naam. Maar het is de dominante restauranttrend van deze tijd: casual dining. Ongemerkt transformeerde het restaurant in ons land de afgelopen twintig jaar van familiezaak met een brede kaart naar grootschaliger casual restaurantformules. Met vlotte tafelservice, een ongedwongen atmosfeer, een goede prijs/kwaliteit verhouding én een familiaire ambiance, groeien gestandaardiseerde eetformules rond één of meer kernproducten snel, mede gedreven door professionele online marketing.

Denk aan casual formules als Happy Italy, La Cubanita, ‘t Zusje, Loetje, TGIF, Hudson Bar & Kitchen en Bregje. Maar ook oud-gedienden als Van der Valk, La Place, Gauchos, De Beren en Humphrey’s zijn feitelijk casual dining. De vaak Nederlandse multi-unit formules in het casual segment hebben nu ongeveer 550 restaurants. Het lijdt geen twijfel dat casual formules de middenklasse restaurantmarkt op termijn grotendeels zullen overnemen. Bestaande en nieuwe casualformules, ook uit het buitenland, zullen de komende jaren nog vele honderden restaurants openen.

2. Frietformules, potentie: 1.000 locaties in 2033

België heeft zijn frituren, Duitsland zijn imbiss en McDonald’s is de grootste frietverkoper ter wereld. Toch kennen de Nederlandse frituurformules met friet als ultiem kernproduct wereldwijd nauwelijks hun gelijke. Kwalitaria, Foodmaster, Snackpoint, Restaria en ‘t Bakhuus zijn maar vijf van de circa twintig kleine en grote frietconcepten. Enkele uitzonderingen daargelaten, zoals New York Fries uit Canada, behoren onze Nederlandse frietconcepten tot de grootste ter wereld.

Voor de coronapandemie telde ons land nog zeker 5.700 frietzaken. Hoeveel precies is onbekend, maar er zijn de afgelopen jaren vele tientallen locaties verdwenen. Franchiseformules (van ultrasoft tot hard) hebben nooit kans gezien meer dan ongeveer 20% van alle frituurzaken aan zich te binden. Nu ligt dit percentage zelfs lager. Aangezien de totale markt wat daalt, lijkt circa 1.000 (nu ongeveer 850 franchise-outlets) de maximale potentie. Voorwaarde is wel dat de formulemarkt in dit segment minder versnippert en verder professionaliseert. Fusies en overnames van frietformules liggen voor de hand.

3. Pizzaformules, potentie: 897 locaties in 2033

De nummer één en twee van de pizzamarkt, Domino’s en New York, hadden begin dit jaar opgeteld 567 oulets. Hoewel er nog wat kleinere spelers actief zijn op de pizzabezorgmarkt, is de dominantie van dit pizzaduo enorm. Maar nog ligt de marktpenetratie van deliverypizza in ons land op hooguit circa 45%. Domino’s en NYP zijn dus vooralsnog niet uitgegroeid, ondanks hun enorme groei de afgelopen tien jaar (330 nieuwe locaties).

Nederlanders zijn vergeleken bij Amerikanen en Fransen nog betrekkelijk zuinige pizza-eters. Ook qua consumptie is er dus groei mogelijk. Omdat daarnaast sprake is van krachtige partijen op de achtergrond (NYP is nu deels eigendom van een groot Noors voedingsconcern) is er alle reden om aan te nemen dat er ook de komende tien jaar 330 outlets bij komen. Nederland heeft nu één outlet op elke 31.000 inwoners. Over tien jaar is dat met die rekensom ongeveer één op 20.000, met 897 pizzalocaties in ons land. 

4. Burgerformules, potentie: 700 locaties in 2033

Marktleider McDonald’s heeft één restaurant op elke 25.000 Amerikaanse burgers. Nederland zit op één Mac per 67.000 hoofden van de bevolking. De penetratie ligt in ons land nog onder de 50% en dus is het bedrijf nog lang niet uitgegroeid. Maar in de Verenigde Staten zijn, net als in Nederland, meer burgerrestaurants dan McDonald’s alleen. Het land heeft op elke 3.600 inwoners één burgerrestaurant. Dat is véél, maar staat in ons land ongeveer gelijk met de frietzaakdichtheid.

Nederland is Amerika niet: vooralsnog eten wij jaarlijks per persoon tientallen minder burgersandwiches dan de Amerikanen. Dit betekent dat er nog volop groeipotentie is. Afgezien van Burger King marcheert dit segment dan ook langjarig op in ons land met merken als burgerme, Johnny’s Burger Company, Fat Phill’s, Five Guys, Wawburger, Thrill Grill en andere formules. Ze hebben nu opgeteld bijna 480 outlets, waarvan 263 McDonald’s’. Getalsmatig is de groei gematigd. Maar compactere outlets, vaak gecombineerd met bezorging, zullen de groei versnellen. Wel een potentiële bedreiging: de overheid kijkt toenemend kritisch naar de expansie van zowel fastfood als frituurzaken.

5. Koffieformules, potentie: 550 locaties in 2033

De waarde van koffie valt in de horeca moeilijk te overschatten. Grofweg een derde van alle euro’s in de branche wordt omgezet met koffie. Kijken we naar formules, dan voeren Amerikanen ook hier inmiddels de lijst aan. Starbucks is immers Bagels & Beans voorbij. Trouwens, hetzelfde geldt voor de in-store formule McCafé. In de Verenigde Staten hebben elke 21.000 Amerikanen één Starbucks, van groot tot in-store, tot hun beschikking. In ons land zijn we met 1:197.000 nog lang niet zover.

Starbucks Nederland wil tot 2027 vijftig nieuwe outlets openen. Daarnaast zijn er multi-unit concepten als Coffee Company, 30ML Coffee Roasters, Doppio Espresso, Vascobelo en andere, vaak kleinere formules. Exclusief McCafé én koffiemerken op travellocaties heeft ons land zo’n 350 outlets van kleine en grotere formules. Niet bij alle koffiefranchisers is de groei zo onstuimig als bij Starbucks. We houden het op een voorspelling van 550 outlets over tien jaar met een nóg substantiëler Amerikaans aandeel.

Meer groeisegmenten

Kip groeit onstuimig, KFC is bezig aan een snelle hernieuwde opmars, net als enkele kleinere (halal) kipconcepten. In het segment Asian food staan nieuwe formules op en is de vraag of sushi, na zijn ongekende groeiversnelling van de laatste jaren, stand blijft houden. Food to go en on the go zullen flink opmarcheren: kan de foodservice in dit segment opboksen tegen de gemaksformules van foodretailers? Hoe hard groeien nieuwe veganformules en maken dark en virtual kitchens hun hoge verwachtingen waar? Gaan formules als McDonald’s, Burger King en KFC satellietkeukens of compacte outlets openen om ook in kleinere dorpen en steden marktaandeel te pakken? 

Schaalvergroting, verzakelijking

Duidelijk is in elk geval: schaalvergroting gaat hard in de Nederlandse horeca, zowel bij de bovengenoemde potentials als daarbuiten. Binnenlandse en grote buitenlandse multi-franchisers én masterfranchisers krijgen steeds meer in de melk van de Nederlandse foodservice te brokkelen. Daarnaast groeien de Nederlandse horecagroepen met verschillende formules in hun portefeuille als kool, met Restaurant Company Europe (RCE) als vlaggenschip. Cateraars roeren zich nadrukkelijker op de horecamarkt. Internationale partijen manifesteren zich online, zoals Taster en Casper.

Als de schijn niet bedriegt, groeit de koek die ze samen met de rest van de horeca kunnen verdelen de komende jaren nog aanzienlijk. Niet alleen neemt onze bevolking veel sneller toe dan verwacht, maar ook kan het aandeel buitenshuisconsumptie in onze eet- en drinkmarkt nog zeer substantieel groeien. Voor zowel formules als éénpitters met unieke eigentijdse bedrijfsconcepten blijven er dus vooralsnog voldoende niches te vullen.

---

Dit is de slotaflevering van een driedelige serie. Het eerste deel belichtte de snelste groeiers van de afgelopen tien jaar, deel twee focuste juist op de grootste dalers sinds begin 2013.