Maar liefst 30 horecaformules waren afgelopen vrijdag en zaterdag present op De Nationale Franchise Beurs in Gorinchem. Dat is een fors aantal. Want inclusief andere branches waren er totaal 100 franchiseorganisaties actief op de beursvloer, waarvan dus 30% in food. Food Inspiration onderzoekt: wat is de stand van zaken in de Nederlandse franchisehoreca?

1. 4.078 franchisevestigingen

Volgens het jaaroverzicht van de Nederlandse Franchise Vereniging (NFV) telt de horeca in ons land 148 franchiseformules. Samen hadden ze eind 2023 voor het eerst meer dan vierduizend vestigingen, 4.078 om precies te zijn. De cijfers zijn exclusief catering. De franchisers vinden we vooral in twee segmenten: restaurants en spijsverstrekkers (snacks, koffie, burgers, ijs, broodjes, pizza, et cetera).

Lees ook: 7 strategische stappen van Kwalitaria, de grootste cafetariaformule van ons land »

2. €1,1 miljoen per vestiging

De franchisehoreca vertegenwoordigde in 2023 een omzetwaarde van €4,5 miljard, ex btw. Dit komt gemiddeld neer op ruim €1,1 miljoen per vestiging. Amerikaanse QSR-merken en formules met grootschalige restaurants zijn met name verantwoordelijk voor deze hoge gemiddelde omzet. Daarnaast zijn er formules met geringere gemiddelde omzetten, zoals broodjeszaken, koffieconcepten, cafetaria’s en ijssalons.

3. M van Marktleider

Opmerkelijk is het aandeel van marktleider McDonald’s. Van alle omzet in de franchisehoreca, neemt McDonald’s Nederland bijna 29% voor zijn rekening. Het Amerikaanse concern heeft echter slechts 6,5% van alle franchisevestigingen in ons land. Fastfood is sowieso dominant in de omzet van de totale franchisehoreca.

Lees ook: McDonald's werkt aan snelste groei ooit »

4. Herstel na corona

De franchisehoreca liet een veer door de coronapandemie. Van 2019 op 2020 daalde zowel het aantal formules (van 126 naar 120) als het aantal vestigingen (van 3.276 naar 3.241) licht. De omzet maakte een veel grotere duikeling. Die ging van €3,3 miljard in 2019 naar €2,3 miljard in 2020. Na de pandemie herstelde de franchisehoreca echter uiterst krachtig.

5. Doorzettende groei

De laatste jaren is zelfs sprake van een bovengemiddelde groei. Het aantal franchisevestigingen in de horeca ging van 3.412 (2021) via 3.734 (2022) naar 4.078 in 2023. De omzet volgde de afgelopen drie jaar hetzelfde spoor: €2,7 miljard (2021), €3,8 miljard euro (2022) en in 2023 een recordbedrag van €4,5 miljard, aldus cijfers van NFV.

6. Effect Franchisewet

Eventuele effecten van de nieuwe Franchisewet zijn aan deze macrocijfers niet af te lezen. Toch had de nieuwe wetgeving, die met name de positie van franchisenemers versterkt, wel degelijk consequenties. Zo daalde het aantal franchisevestigingen in de cafetariasector van bijna duizend naar circa 835.

Volgens de Franchisewet moeten bestaande soft-franchise formules de overstap maken naar hard franchise. Er haakten franchisenemers af, maar ook hielden enkele softe formules het helemaal voor gezien.

7. Langjarige ontwikkeling

Kijken we naar de langjarige ontwikkeling, dan is de opmars van franchising in de horeca evident. Twintig jaar geleden werden in de branche 65 franchiseconcepten geteld met 1.668 vestigingen. Tien jaar geleden waren er 92 horecaformules met 2.852 vestigingen. En nu dus 148 formules met 4.078 vestigingen. 

8. 12,5% is franchise

Bij de actuele franchisecijfers moet worden aangetekend dat de branche als geheel enorm groeide. Tien jaar geleden telde het CBS 24.350 eetgelegenheden (in de segmenten restaurants en spijsverstrekkende bedrijven) tegen 32.630 nu.

Zet je deze totaalcijfers af tegen de franchisehoreca (die immers voor het grootste deel uit eet- en snackconcepten bestaat), dan zie je dat de groei van het franchise-aandeel uitermate beperkt blijft. In 2014 was het franchise-aandeel 11,7% van alle eetgelegenheden, nu ligt dit percentage op 12,5%.

9. Filiaalhoreca

Overigens zijn er naast de franchiseformules ook filiaalbedrijven die franchising niet als exploitatiemodel hanteren. Zij werken op basis van vestigingen met filiaalhouders. Voorbeelden hiervan zijn Loetje, Happy Italy, Maoz Falafel en Burgerbar.