Deze week in het nieuws: de frikandellen raken op. Gelukkig zijn er nog een hoop andere alternatieven op de markt. Snacks die in sommige gevallen zelfs beter zijn voor mens, dier en milieu dan 'het bruine goud'. Welke plantaardige producenten zijn er? En welke producten gebruiken zij als basis voor hun snacks? Food Inspiration zocht het uit. 

Frikandellencrisis

Personeelsgebrek bij snackproducenten, softwareproblemen en grondstoftekorten leidden tot een krapte op de frikandellenmarkt. Horecagroothandels stelden daarom onlangs een afnamequotum in van tien dozen frikandellen per klant. Via Bidfood waren de snacks eind augustus zelfs tijdelijk helemaal niet meer leverbaar. Het is een groot probleem voor veel snackbarhouders. “Frikandellen zijn de halsslagader van cafetaria’s”, zo vertelde Bidfood accountmanager Roel Theelen aan Frituurwereld. De omzet van veel cafetaria’s drijft nog altijd op de gefrituurde vleesstaven. Niet voor niks wordt de frikandel onder cafetariahouders dan ook wel 'het bruine goud' genoemd. 

Zijn vleesvervangers gezond?

Of de frikandellenschaarste binnenkort nou wel of niet opgelost wordt, gelukkig zijn er volop snackalternatieven. En ook steeds meer vegetarische alternatieven. Al wordt over die vleesvervangers – terecht – regelmatig de vraag gesteld of die wel zo gezond zijn. Ze bevatten vaak veel koolhydraten, calorieën, zout, E-nummers en ongezonde vetten. Om nog maar te zwijgen over het gebruik van soja, dat in veel vleesvervangers wordt gebruikt. De groeiende populariteit van soja leidt in productielanden tot ontbossing en erosie. Daarmee is soja ook niet het meest duurzame alternatief voor vlees.

Het succesverhaal van De Vegetarische Slager

Op 4 oktober 2010, dierendag, opende boerenzoon Jaap Korteweg in het centrum van Den Haag een slagerij. ‘Een slagerij van toen met het vleesch van nu, waar hardnekkige vooroordelen worden geslacht’, was zijn slogan. Het was het begin van De Vegetarische Slager, een bedrijf dat binnen tien jaar uit zou groeien tot een wereldwijd imperium. Mede dankzij de samenwerking met Unilever (sinds 2018) worden de producten nu in meer dan dertig landen verkocht. Daarmee is het merk wereldwijd een van de meest succesvolle – en populaire – bedrijven op het gebied van vleesvervangers. Korteweg is als pionier in het relatief jonge vakgebied een voorbeeld voor vele andere ondernemers die een alternatief willen bieden voor dierlijke producten.

Plantaardige snackproducenten

De nieuwste producenten van vleesvervangers en vega(n) snacks zoeken naar producten die goed zijn voor zowel mens, dier als meilieu. Ze produceren gezonde varianten met zo weinig mogelijk milieu-impact, en gebruiken daarvoor veelal een basis van lokale groenten. Plantaardige alternatieven voor dierlijke producten zijn anno 2022 zelfs de snelstgroeiende productcategorie in de Nederlandse supermarkt. Enkele voorbeelden van dergelijke plantaardige snackproducenten: 

Karma Kebab

Karma Kebab startte in 2018 als een experiment, toen Pascal Labrie werd gevraagd om de meest duurzame nachtsnack ter wereld te ontwikkelen voor festival Lowlands. Hij ontwikkelde een volledig plantaardige shoarma op basis van in Nederland geteelde knolselderij. Het product werd een instant-hit. De producten zijn verkrijgbaar via diverse (online) supermarkten en flitsbezorgers, en bij groothandels Bidfood en Sligro. Ook opende Karma Kebab in 2022 een eigen restaurant in het centrum van Utrecht. Labrie is voornemens met Karma Kebab het grootste kebabmerk ter wereld te worden.

Lees hier meer over Karma Kebab »

BOON

Met BOON produceert oprichter Michael Luesink 100% plantaardige vleesvervangers op basis van Nederlandse bonen. Het assortiment bestaat onder andere uit burgers, tempeh, worstenbroodjes en nuggets. Luesink startte het bedrijf in 2015. Het begon als afstudeerproject aan de HAS Hogeschool (de opleiding in Den Bosch die onlangs de naam veranderde naar HAS Green Academy). Maar Luesink ontwikkelde door na zijn opleiding. De producten van BOON zijn verkrijgbaar bij verschillende supermarkten en groothandels, en kom je steeds vaker tegen in de horeca. Onlangs werd BOON overgenomen door Bring Green Food, een joint venture van Green Organics en Jamael Food Group. Luesink nam afscheid als eigenaar. 

De Nieuwe Keuken

De Nieuwe Keuken werd opgericht door Perre van den Brink, Sophie Tielrooij, Dennis Favier en Freddy Tratlehner, ook wel bekend als food influencer Vjèze Fur en als de rappende frontman van De Jeugd van Tegenwoordig. Het bedrijf wil in de komende vijf jaar op tien miljoen borden vlees vervangen door groenten. Het eerste product dat De Nieuwe Keuken op de markt bracht zijn de Lekker Fred’s Pulled Paddo’s. Gekruide oesterzwamreepjes, in de smaken shoarma, massala en mexicano. De producten zijn volledig vegan, glutenvrij, sojavrij en worden geproduceerd in Nederland. De pulled paddo’s zijn verkrijgbaar bij Crisp en STACH.

GRO

Ook de Nederlandse producent GRO werkt in de basis met oesterzwammen. Het assortiment bestaat onder andere uit bitterballen, kroketten en burgers. De producten zijn sinds 2011 op de markt, maar de oorsprong van het bedrijf startte in de jaren ‘90, in Zimbabwe. De oprichters van GRO hielpen in die tijd met het bouwen van een kindertehuis. Destijds heerste er een grote voedselschaarste in het land. Mensen zochten naar alternatieven om zichzelf te voeden. Restafval van koffieplantages werd gebruikt om paddenstoelen op te telen voor consumptie. Toen het kindertehuis klaar was, namen de Nederlandse bouwers die werkwijze mee terug naar Nederland. De oesterzwammen van GRO worden tegenwoordig nog steeds gekweekt op koffiedik. De producten zijn verkrijgbaar bij alle grote horecagroothandels.

Vegan Fried Chick*n

Vegan Fried Chick*n, afgekort tot VFC, produceert kip zonder kip. Het bedrijf is een plantaardige parodie op KFC. VFC werd opgericht door de Britse Matthew Glover, die een dier- en milieuvriendelijk alternatief zocht voor kippenvlees. Zijn frituursnacks zijn gemaakt op basis van planten. Glover wil zijn merk in de markt zetten door middel van guerrilla-acties. Zo ging hij viral toen hij undercover een kippenstal binnensloop van een boer die kip levert aan KFC. De stal was overvol, er was duidelijk te zien dat de kippen vrijwel geen beweegruimte hadden. Met de actie veroverde VFC in het Verenigd Koninkrijk een plek in het schap van Tesco en Sainsbury’s. Sinds 2022 zijn de VFC-producten in Nederland verkrijgbaar via flitsbezorgers. VFC is hard op zoek naar partners in foodservice.


Deze lijst is niet volledig. Er zijn nog veel meer bedrijven die zich specialiseren in plantaardige vleesvervangers en snacks. Genoeg alternatieven dus voor frikandellen!