Mag je jouw kok vragen om standaard tien minuten eerder op het werk te verschijnen, zodat hij alvast zijn koksbuis kan aantrekken? En hoe zit het met het recht op rookpauzes bij jouw horecamedewerkers? Dat en meer praktijkvoorbeelden van het instructierecht kwamen maandag 13 januari voorbij tijdens het personeelsymposium op horecavakbeurs Horecava in Amsterdam. 

Wouter Engelsman en Michelle Engberts van advocatenbureau CLINT | Littler, schenen tijdens dit symposium hun licht op het instructierecht. Dit is het recht van een werkgever om instructies of aanwijzingen te geven aan werknemers over hoe zij hun werk moeten uitvoeren. 

Wat is vastgelegd in het instructierecht?

Werkinhoud: De werkgever kan bepalen welke taken de werknemer moet uitvoeren.
Werkwijze: De werkgever kan instructies geven over hoe die taken uitgevoerd moeten worden.
Werkregels: De werkgever kan regels opstellen, bijvoorbeeld over het uiterlijk van werknemers (bijvoorbeeld piercings en tatoeages), kledingvoorschriften of veiligheid.
Het instructierecht moet wel binnen redelijke grenzen blijven en mag bijvoorbeeld niet in strijd zijn met de wet, de arbeidsovereenkomst of de privacy van de werknemer.

Drie voorbeelden uit de praktijk:

1. Mag je tegen een kok zeggen dat die zijn tattoo’s bedekt, of dat een serveerster haar haren moet opsteken?

Een werkgever mag eisen dat een werknemer tatoeages bedekt of het haar opsteekt, bijvoorbeeld bij functies waarbij representativiteit belangrijk is, zoals in een luxe restaurant. Dit moet echter goed worden onderbouwd.

Een werkgever bepaalt de representativiteit van een werknemer, zo oordeelde ook de kantonrechter eerder in een vergelijkbare zaak. Daarin ging het om een stewardess van KLM die te veel ringen droeg, piercings had en extreem kort haar, en zich weigerde aan te passen. KLM vroeg daarop de arbeidsovereenkomst te ontbinden. De kantonrechter ging daarin mee omdat KLM deze regels hierover had vastgelegd en deze van meet af aan kenbaar had gemaakt. 

2. Mag je rookpauzes afschaffen in de horeca?

Het instructierecht geeft de werkgever het recht om regels op te stellen over pauzes en werktijden, zolang deze binnen de grenzen van de wet vallen. Een werkgever mag dus bepalen dat er geen aparte rookpauzes meer zijn, zolang er een duidelijke en uniforme regel is die geldt voor alle medewerkers.

3. Mag je een medewerker vragen om 10 minuten eerder op zijn werk te verschijnen?

Je mag een kok wel vragen om op tijd te verschijnen op zijn werk met zijn koksbuis alvast aan, maar het is wat anders wanneer je zegt dat een kok tien minuten eerder op zijn werk aanwezig moet zijn om alvast de frituur aan te zetten en zich om te kleden. Samengevat: als de medewerker eerder moet komen om zich voor te bereiden op zijn werk - bijvoorbeeld om een uniform aan te trekken, de werkplek klaar te maken, of instructies te ontvangen - dan moeten deze tijd als werktijd worden beschouwd en betaald worden.

3 tips over het instructierecht

  • Leg belangrijke regels schriftelijk vast

  • Wees consequent: als je regels niet consequent toepast, kun je eigenlijk net zo goed geen regels hebben

  • Creëer begrip door uit te leggen waarom je bepaalde regels toepast