Het meest onderbelichte horecasegment: het gemeenschapshuis

Honderden vaste gasten heeft het gemeenschapshuis De Smeltkroes in Maarheeze. Gasten die wekelijks (veel!) bier komen drinken. Toch staat er nooit een vertegenwoordiger van een grote brouwer op de stoep. “We zijn het meest onderbelichte segment van de horeca”, aldus Jeroen Veldkamp, voorheen bekend als Barista van het Jaar, tegenwoordig uitbater van De Smeltkroes. “We zijn niet sexy, maar wel succesvol.”

Maarheeze is een dorpje met 6.000 inwoners, op een steenworp afstand van Eindhoven. De gemeente is aangemerkt als 'groeigemeente' vanuit project Beethoven, een project waar vanuit de overheid veel geld naartoe gaat om regio Eindhoven verder te laten ontwikkelen. Maar voor het zover is en Maarheeze het Amstelveen van Eindhoven is, is het een dorps Brabants dorpje.

Een van de inwoners is Jeroen Veldkamp. In de horecasector bekend als Barista van hat Jaar in 2002 en 2003. Later richtte hij samen met anderen de succesvolle koffieketen CoffeeLab op. Hij stond in de branche bekend als een echte rock-’n-roll ondernemer. Menig bedrijf huurde hem als barista in, niet alleen vanwege zijn kennis, maar ook vanwege zijn stoere uitstraling met zijn kale hoofd en z’n tatoeages.

Van dat ruige imago lijkt weinig over als ik Veldkamp in februari ontmoet in De Smeltkroes, waar hij de carnavalsversiering aan het opruimen is. Sinds een jaar is hij samen met zijn vrouw Mieke Veldkamp de uitbater van dit gemeenschapshuis in Maarheeze.

Van fanfare tot voetbalclub

Het pand werd 40 jaar geleden gebouwd als gezamenlijk clubhuis van de 30 verenigingen die actief zijn in en rondom het pand. Er wordt onder andere gesport, muziek gemaakt, gebridged en gezongen. En al die mensen komen regelmatig na afloop van hun gemeenschapsactiviteiten bij De Smeltkroes een drankje doen. Daarnaast doet het pand dienst als lokale bibliotheek en zijn er in de grote feestzaal regelmatig activiteiten en bijeenkomsten. Er passen zo’n 1.200 man in de grote zaal. Afgelopen week organiseerde een agrarische vereniging er hun jaarvergadering. En de komende weken staan dus helemaal in het teken van carnaval. Het hele dorp zal naar ‘De Smelt’ trekken voor ‘het feest van het jaar’. De Smeltkroes doet dus precies datgene wat een horecagelegenheid zou moeten doen: het brengt mensen bij elkaar.

En toch was het pand bijna gesloopt, als het aan de gemeente lag. Niemand die het wilde uitbaten. Totdat Veldkamp en zijn vrouw een businessplan indienden bij de gemeente. Hun droom: mensen bij elkaar brengen en verbinden. Het was voor hen beiden het nieuwe ondernemersavontuur waar ze aan toe waren.

Samenwerking met de gemeente

Veldkamp: “Eenzaamheid is een groot maatschappelijk probleem. Daarnaast hebben veel mensen - ook jongeren - in dit digitale tijdperk behoefte aan live ontmoetingen. Vroeger gebeurde dat in de kroeg. Dat was de plek waar je jezelf ontdekte en waar je volwassen werd. Nu steeds meer kroegen verdwijnen, verdwijnen ook die plek waar je volwassen wordt en kind blijft. De Smeltkroes is voor ons dorp zo’n plek.”

De gemeente zag veel potentie in het plan van de Veldkampjes en gunde het stel de rol van uitbaters. In eerste instantie voor een jaar. De opdracht vanuit de gemeente is: open zijn, bereikbaar zijn, de boel schoon houden. Als tegenprestatie mogen Jeroen en Mieke de horeca exploiteren en de zalen verhuren. Het uitgangspunt is: sociaal maatschappelijk omdat het moet, commercieel waar het kan. Jeroen: “We zijn super tevreden met de samenwerking met de gemeente.”

“De Smeltkroes is een plek waar je volwassen wordt en kind blijft”

Het eerste wat Veldkamp deed toen hij de sleutels kreeg, was het vervangen van de koffiemachine. “Er werd hier nog oploskoffie gedronken. Dat kon mijn baristahart natuurlijk niet aan. De machine die we nu hebben is niet zo fancy als bij CoffeeLab, maar de koffie is nu prima!”

De stad naar het dorp

Of Veldkamp het rock-’n-roll ondernemen in de stad niet mist? Veldkamp: “Ik ben weer aan het pionieren. Dat is heerlijk. Wat ik mis aan Eindhoven zijn de vrije denkers, de creatievelingen die ik dagelijks sprak. Maar aan de andere kant is een dorp veel wedekeriger en minder anoniem. Contacten in de stad zijn vluchtig, hier in het dorp zijn mensen veel loyaler.”

“En natuurlijk kom ik nog regelmatig in de stad en houd ik de trends en ontwikkelingen in de grote steden in de gaten. Ik probeer waar het kan ook een beetje stad naar ons dorp te brengen. Ik wil de jeugd het gevoel geven dat het goed is. Daarom maak ik andere keuzes qua wijn, bier, shotjes en barbites, dan in veel traditionele lokale dorpskroegen. Ons 0.0-assortiment is vrij groot, we starten binnenkort met een biertje van de Eindhovense brouwerij Van Moll op de tap en ik heb stadse barfoods op de kaart, zoals flammkuchen.”

Geven en krijgen

Dat mensen in Maarheeze loyaal zijn aan De Smeltkroes en de uitbaters, bewijst het feit dat dorpsbewoners Jeroen en Mieke regelmatig helpen. “Toen we net open waren, heb ik een oproepje op de socials geplaatst met de vraag wie wilde helpen met schilderen. Binnen een halve dag hadden we genoeg vrijwilligers bij elkaar, een week later was de hele tent geverfd. Binnenkort komen een aantal dames uit het dorp hier met hun naaimachines naartoe om nieuwe gordijnen te maken. Hartstikke gezellig, nuttig en goed voor de onderlinge verbinding. De koffie is dan natuurlijk van het huis!”

“Tegelijkertijd geven we ook veel terug. Er staat hier bijvoorbeeld voor 40 jaar aan spullen. Van barkrukken tot tafels. Als iemand uit het dorp een barretje nodig heeft voor een verjaardag, dan mogen ze die zo komen lenen. De Smeltkroes is van iedereen, dus de spullen die hier staan ook.”

Ook vrijwel alle vrijwilligers en medewerkers komen uit het dorp. Veel jongerendie hier ‘s avonds, tijdens het weekend en tijdens feesten achter de bar staan, hebben werkervaring opgedaan bij stadion- en evenementencateraar Topevents, die onder andere actief zijn in het PSV Stadion. “Langzaamaan keren ze een voor een terug voor een bijbaantje bij ‘De Smelt’. De reistijd is minder, de werksfeer volgens hen gezelliger en de werktijden zijn flexibeler.”

Virgin River in Maarheeze

Als Veldkamp vertelt over De Smeltkroes, krijg ik er een hoog Virigin River-gevoel bij. Deze Netflix-serie speelt zich af in een café in een Amerikaans dorpje midden in de natuur. De serie is nostalgisch en voelt wat gedateerd. Bestaat dit nog of zijn dit soort verhalen en buurthuizen toch vooral iets van vroeger?

“Dit soort plekken gaan een laag dieper dan een reguliere horecazaak. Hier zit ziel in, saamhorigheidsgevoel.”

De ondernemer moet lachen als ik het hem vraag: “Natuurlijk is het buurthuis of het gemeenschapshuis gedateerd, kijk maar rond. Alles valt uit elkaar, niks is design of hip. Tegelijkertijd geloof ik dat dit soort plekken de toekomst zijn. Dit soort gemeenschapsplekken voorzien in diepere behoeften dan een doorsnee horecazaak. Hier zit ziel in, saamhorigheidsgevoel, van jong tot oud. De buitenkant is niet chic of fancy, de binnenkant ook niet trouwens, maar het gevoel zit hier goed. Daar kan menig horecazaak jaloers op zijn.”

Onderbelicht bij vertegenwoordigers

Eigenlijk is De Smeltkroes alles wat een leverancier of vertegenwoordiger hoopt: een succesvolle zaak waar veel verschillende doelgroepen over de vloer komen. Toch komt er nooit een verkoper langs. Veldkamp: “Bij CoffeeLab stond er bijna dagelijks iemand onaangekondigd op de stoep vanuit een bierbrouwer, koffieleverancier of kassaboer. Allemaal wilden ze hun spullen aan ons slijten. Bij ‘De Smelt’ heb ik nog nooit een vertegenwoordiger over de vloer gehad. Het is alsof het gemeenschapshuis het meest onderbelichte segment van de horeca is. We zijn niet sexy, maar wel succesvol.”

Groeimogelijkheden zijn er voor De Smeltkroes nog volop: “We zijn aan het kijken waar de kansen liggen voor het aanbieden van maaltijden, ik ben de locatie aan het promoten als gratis werkplek en er liggen nog tal van mogelijkheden voor bruiloften en uitvaarten”, aldus Veldkamp. “We zijn eigenlijk pas net begonnen”, lacht hij.

Sociaal domein horeca

De Smeltkroes is niet het enige gemeenschapshuis met toekomst. In ‘s-Gravenpolder nam Erik Leewis onlangs samen met zijn gezin de exploitatie over van dorpshuis Ons Dorpsleven. Jarenlang was Leewis verantwoordelijk voor het F&B-aanbod in een ziekenhuis. Ook hij maakte de stap naar ondernemen in het sociale horecadomein. Leewis: “We gaan in het dorpshuis werken aan een plek waar dorpsbewoners kunnen samenkomen voor een goed gesprek, een kop koffie of een maaltijd. Want samen ‘delen’ is een vermenigvuldiging van vreugde!”

Ook in Nieuwdorp en in Lewedorp krijgen de dorpshuizen binnenkort nieuwe eigenaren, mensen die geloven in de toekomst van de lokale community.

En bij Café R. de Rosa in Amsterdam staat de sociale functie van een café eveneens voorop. Het café is tot stand gekomen in samenwerking met buurtbewoners. In het pand vestigden zich de afgelopen jaren verschillende zaken. Toen de vorige wijnbar na corona de deuren niet meer opende, besloten drie bewoners uit de straat het pand te kopen. Er werd een huurcontract aangegaan voor de duur van tien jaar. Het bedrijf staat op naam van zowel de ondernemers als de buurtbewoners. Lees hier meer over Café R. de Rosa »