Bij lasagna denk je aan Italië, bij bobotie aan Zuid-Afrika en bij sushi aan Japan. Maar wat is nu het nationale gerecht van Nederland? En wanneer we nog meer inzoomen: welk gerecht past bij welke provincie? Albert Kooy, oprichter van De Nieuwe Nederlandse Keuken, zet Nederland culinair op de kaart met de lekkernijen uit iedere streek.

Albert Kooy, auteur van het boek‘ Beestachtige Groenten’, maakt zich als grondlegger van Dutch Cuisine sterk voor de Nieuwe Nederlandse keuken. Dat wil zeggen een duurzame, gezonde keuken met de Nederlandse eetcultuur, streekproducten en seizoensgroenten in de hoofdrol. Dutch Cuisine wil de Nederlandse keuken en eetcultuur nationaal en internationaal op de kaart zetten.

Kooy: “De meeste restaurants in Nederland hebben nog steeds de Franse eetcultuur als basis, maar de principes van Dutch Cuisine zijn gestoeld op de Nederlandse eetcultuur. Ons land heeft prachtige gerechten. Denk aan de rolmops als een verfijnd voorgerecht en wat dacht je van onze eigen lasagna…de jachtschotel. Een prachtig gerecht met laagjes van stoofvlees en aardappel. Dit heb ik met succes in het buitenland geserveerd.”

De Food Inspiration Days 2024 staan dit jaar in het teken van de nieuwe Nederlandse keuken onder het thema ‘New Dutch’.  Reserveer hier je ticket »

Hét nationale gerecht van Nederland

Op de vraag wat hét nationale gerecht van heel Nederland moet worden, antwoordt Kooy: "De andijviestamppot. Want waar ter wereld je ook komt, nergens vind je onze mooie andijvie.” Stamppot rauwe andijvie is typisch Nederlandse wintergerecht. De stamppot wordt vaak geserveerd met uitgebakken spekjes en worst. “Maar ook iedere provincie kent lokale lekkernijen.”

Gerecht per provincie, volgens Albert Kooy van Dutch Cuisine:

Provincie Limburg:

  • Zuurvlees (zoervleisj) is een typisch Limburgs gerecht dat lijkt op stoofvlees, of hachee. Het vlees wordt gemarineerd in azijn, wat de naam verklaart. De zoete tegenhanger van het zuur in het gerecht is peperkoek met stroop.

  • Limburgse stroop is een zoete siroop die wordt gemaakt van appels en peren.

  • Asperges, ook wel bekend als het witte goud. Er is geen enkele groente, waarvan het seizoen zo wordt gevierd.

    Provincie Brabant

  • Prol: een echte Brabantse klassieker. Een aardappel preisoep die wordt geserveerd met krokante spekjes.

  • Worstenbroodje, een typisch Brabants broodje. In het westen van Brabant is het worstenbrood open aan beide uiteinden, maar in het oosten is het gebruikelijker om de uiteinden van het broodje dicht te vouwen.

Provincie Zeeland:

  • Fruit de mer: wie aan Zeeland denkt, denkt aan grote schalen met onder meer krab, kreeft, oesters, langoustines, kokkels, scheermessen en garnalen. 

Provincie Zuid-Holland:

  • Stamppot: omdat hutspot onlosmakelijk is verbonden met het Leidens Ontzet. Volgens de overlevering werd dit gerecht in 1574 aangetroffen in een metalen kookpot in een verlaten legerkamp en redde de maaltijd met wortelen, uien en vlees de hongerige Leidenaren van de hongersnood. 

Provincie Utrecht:

  • Vijfschaft is een oud-Utrechts gerecht. Het werd bij voorkeur gegeten als het boerenwerk tijdens een vorstperiode stil lag. Zoals de naam al aangeeft, bestaat vijfschaft oorspronkelijk uit vijf ingrediënten: wortel, aardappels, uien, bruine bonen en appels. Vaak wordt vijfschaft geserveerd met bouillon, rookworst en spek.

Provincie Gelderland:

  • Rijfkoeken: maken deel uit van de culinaire traditie van Gelderland. In de Achterhoek, de Liemers en het Rijk van Nijmegen eten ze ‘riefkuukskes’. Rijfkoeken zijn hartige pannenkoekjes gemaakt van geraspte aardappel. Ze worden bij het ontbijt of de brunch geserveerd met stroop of spek.

Provincie Noord-Holland:

  • Bittergarnituur: met steden als Amsterdam Volendam passen gerechten als leverworst, de bitterbal en de haring bij de provincie Noord-Holland. In de zeventiende eeuw zou de eerste bitterbal in een Amsterdams cafe zijn bereid, toen de vrouw van de uitbater Jan Barendsz nog wat ragout overhad en dit draaide in broodkruim.

Provincies Flevoland:

  • Gebakken vis. Bij gerechten als kibbeling of sliptong, denk je toch snel aan het authentieke vissersdorp Urk. 

Provincie Overijssel:

  • Kruudmoes: of kruutmoes is een oud Gelders en Overijssels gerecht van gort, karnemelk, spek, rookworst, rozijnen en veel verse kruiden. De kruudmoes wordt warm of koud gegeten met stroop of bruine suiker. Het gerecht was bedoeld als stevige pap voor de werkers op het land. 

Provincie Drenthe:

  • Hete bliksem: een stamppot met appel, aardappel en ui. De wat ongewone naam wordt verklaard door de toevoeging van appels, die veel vocht bevatten waardoor het gerecht langer zijn hoge temperatuur behoudt. Daardoor konden mensen zich snel verbranden aan het gerecht wanneer het werd opgediend. 

  • Bruine bonen: met bloedworst.  ‘Ik bid niet veur brune bonen’ is de gevleugelde uitspraak van Bartje Bartels, een jongetje die opgroeit in een arm Drents landarbeidersgezin en de hoofdpersoon is uit het boek van Anne de Vries. Door deze streekroman met ongekend succes, zette Bartje de bruine bonen op de kaart in Drenthe.​​​​​​

  • Drentse bakbloedworst: een worst van reuzel, bloed, zwoerd, spek en kruiden. Het is een bijproduct van de slacht en werd vroeger traditioneel in de herfst gemaakt. Nadat de bloedworst is gebakken wordt deze vaak geserveerd met gekarameliseerde appeltjes en rozijnen.

Provincie Friesland:

  • Snert: hoort bij Friesland. Als je de erwtensoep een dagje laat staan wordt het dikker, mensen noemen het dan pas snert. Snert is geworteld in Fryslân, omdat het vaak wordt gegeten bij het schaatsen. Snert bevat koolhydraten en zetmeel en dient als brandstof om warm te blijven tijdens het schaatsen. 

Provincie Groningen

  • Eierbal, een hardgekookt ei in ragout met een korstje van krokant paneermeel dat wordt gefrituurd. De Groningse snack wordt ook wel aaierbal genoemd. Sinds 2017 heeft de eierbal het stempel ‘UNESCO immaterieel cultureel erfgoed’.