Het gebruik van afvalmedicijnen groeit gigantisch en zit nog lang niet op zijn piek. Dat heeft grote invloed op wat, waar en wanneer mensen eten. Wat betekent dat voor de horeca? Food Inspiration sprak met horecaondernemer en chef Herman den Blijker, die zelf 45 kilo afviel, waarvan 30 kilo dankzij deze medicijnen. Hij vertelt in dit artikel openhartig over zijn persoonlijke ervaringen en geeft tips om in te spelen op deze groeiende doelgroep.

Al zijn leven lang kampt Den Blijker met overgewicht. Daarnaast heeft hij al 30 jaar diabetes. “Afvallen is niet zo ingewikkeld: als je minder eet, val je af. Maar eten was voor mij echt een verslaving”, vertelt hij. “Niet zozeer het vele eten zelf, maar ik was verslaafd aan de smaakjes en structuren, om altijd te proeven.” 

Onder begeleiding van zijn diabetesarts gebruikte Den Blijker een tijdlang het middel Ozempic. Hij viel er kilo’s mee af, maar is inmiddels in overleg met zijn arts sterk geminderd in dosering. Een mindfuck noemt hij het: “Ik had gewoon geen zin in eten. Ik at alleen nog maar muizenhapjes. Dat is heel gek voor iemand die al vijftig jaar in de keuken staat en voor wie alles om eten draait. Op een gegeven moment werd ik er bloedchagrijnig van. Maar het hielp me wel mijn eetpatroon te veranderen.” 

Minder maar beter eten

Doordat zijn hongergevoel verdween, werd het voor Den Blijker makkelijker om bewuste keuzes te maken. “Vanwege mijn diabetes moet ik sowieso opletten met koolhydraten en suiker, maar nu ging dat bijna vanzelf.” In totaal verloor hij ruim 25 kilo vet en 15 kilo spiermassa en ging van maat 62 naar maat 48 overhemd. Inmiddels is hij begonnen met krachttraining om zijn spieren weer op te bouwen.”

“Mijn passie voor eten heb ik nog steeds, maar nu draait het alleen nog maar om kwaliteit.”

Gelukkig verdween Den Blijkers liefde voor eten niet. “Mijn passie voor eten heb ik nog steeds, maar nu draait het alleen nog maar om kwaliteit.” Waar hij vroeger nog wel eens gedachteloos een wit puntje met kleffe kaas naar binnen schoof, kiest hij nu bewuster. “Je wordt veel selectiever. Ik kies liever voor een goede snee zuurdesembrood of roggebrood. Dat zonder nadenken iets naar binnen duwen, dat doe ik niet meer. Je realiseert je ineens dat je lichaam alle bagger moet verwerken die je erin stopt.” 

Explosieve groei

In 2024 gebruikten ongeveer 25 miljoen Amerikanen Ozempic of een vergelijkbaar medicijn. Experts schatten dat dit aantal de komende jaren nog kan verdrievoudigen. Ook in Nederland groeit het aantal gebruikers hard. De impact op de foodindustrie tekent zich steeds duidelijker af: van minder omzet voor supermarkten tot terugloop in klandizie bij fastfoodrestaurants. Producenten zien dat consumenten de schappen met chips en cola voorbij lopen, terwijl de populariteit van supplementen, eiwitrijke voeding en een compleet nieuwe generatie dieetproducten toeneemt. De ironie is dat veel snack- en frisdrankfabrikanten enthousiast op deze nieuwe markt inspringen en de consument zo voor de tweede keer langs hun kassa krijgen: nu om het overgewicht dat ze zijn aangekomen door het eten van ongezond, sterk bewerkt gemaksvoer er weer af te krijgen met behulp van speciaal ontwikkelde (dieet)producten.

Veranderende eetgewoonten in restaurants

Het kan niet anders dan dat de opkomst van medicijnen zoals Ozempic steeds meer invloed krijgt op horeca en foodservice. Zeker als de doelgroep die het vergoed krijgt verder groeit. “Mensen zijn nieuwsgierig. Ik krijg regelmatig vragen van gasten over mijn afvalproces”, vertelt Den Blijker. “Maar verder merk ik bij ons in het restaurant (Goud in Rotterdam, red.) nog weinig verandering. Ik zie geen daling in het aantal bezoekers en ook de menuvoorkeuren blijven vooralsnog grotendeels hetzelfde.”

Dat komt volgens Den Blijker grappig genoeg omdat de specifieke behoeften van mensen die afslankmedicatie gebruiken, opvallende parallellen vertonen met een aantal trends in eetgewoonten en menukaarten die gelijktijdig gaande zijn: kleinere porties, meer groenten, lichtere gerechten en gezonde(re) opties, all-day menu’s en gerechten met stevige smaken.

"Jongere generaties zijn bewuster bezig met wat ze eten. Ze kiezen gezonder, eten meer plantaardig en letten meer op voedingswaarde. Dat beïnvloedt menukaarten ook."

“De afgelopen vijf tot tien jaar is de gastronomie – deels uit noodzaak – anders gaan koken. Vroeger stelde je als fine-dining-chef een menu samen op basis van het seizoen en koos je daar als eerste je luxe vlees, vis en gevogelte bij. Daar kwamen de gasten voor. In het voorjaar stonden bijvoorbeeld altijd lam, hoender, skrei, meiknolletjes en schorseneren op het menu. Maar tegenwoordig is er meer bewustzijn rond gezondheid en duurzaamheid en spelen groenten een bepalende rol in het menu. Dat komt enerzijds door toegenomen aandacht bij chefs en doordat gasten er meer voor openstaan en anderzijds door de enorme prijsstijgingen van (dierlijke) ingrediënten. In het hogere segment horeca kun je niet langer een menu samenstellen dat uitsluitend draait om exclusieve ingrediënten als gamba’s en langoustines. Als je dat zou doen, zouden à-la-cartegerechten onbetaalbaar worden.”

Den Blijker ziet sowieso dat jongere generaties gemiddeld genomen een heel ander eetpatroon hebben dan oudere generaties. “Ze zijn veel bewuster bezig met wat ze eten. Ze kiezen gezonder, eten meer plantaardig en letten meer op voedingswaarde. En dit is juist de doelgroep die we nodig hebben om ook de komende jaren onze zaak vol te krijgen.”

Inspelen op een nieuwe doelgroep, 4 concrete voorbeelden uit de horeca:

  • Smoothie King | In oktober 2024 introduceerde deze keten een speciaal GLP-1 Support Menu, gericht op klanten die afslankmiddelen gebruiken. Dit menu bevat vijf smoothies met minimaal 20 gram eiwit en geen toegevoegde suikers, ontworpen om de eiwitinname te verhogen en de energiebalans te ondersteunen. (bron: people.com)

  • Keuze voor kindermenu’s | In de Verenigde Staten bestellen steeds meer volwassenen kindermenu's vanwege de kleinere porties en lagere prijzen. In 2024 lag de verkoop van kindermenu’s aan volwassenen 28% hoger dan in 2019. (bron: wsj.com)

  • Aangepaste tarieven | All-you-can-eat-restaurant Nieuwe Tijd in Duiven biedt korting aan gasten met een maagverkleining. Het reguliere tarief is €46,50 voor 2 uur onbeperkt eten en drinken, maar voor gasten met een maagverkleining bedraagt de prijs €32,=.

  • Kleine porties | Op de website kleineporties.nl staan restaurants vermeld waar kleine gerechtjes de norm zijn. Het platform werd opgericht door Sandra de Blaeij die na een maagverkleining alleen nog maar kleine gerechtjes kan eten.

    De behoefte aan kleinere porties groeit | beeld gemaakt met Dall-E

9 adviezen voor de horeca

Hoe kan de horeca inspelen op de behoeften van gasten aan die afvalmedicatie gebruiken? Samenvattend geeft Den Blijker het samen in 9 tips: 

  1. Pas de menukaart aan | Bied kleinere porties en tapasachtige gerechten om te delen.

  2. Creëer smaakbommen | Gasten verlangen naar intense smaken, maar niet naar grote hoeveelheden. Ontwikkel gerechten die direct een krachtige smaakexplosie geven.

  3. All-day menu’s | Geef gasten maximale flexibiliteit met een doorlopend menu van kleine gerechten, inclusief mini-size ontbijtitems, lunchopties en snacks.

  4. Wees gastvrij | Sommige gasten eten door hun medicijngebruik minder, maar uit eten gaan blijft voor hen een belangrijk sociaal moment. Zorg voor een warme en begripvolle benadering, ook als ze weinig bestellen. 

  5. Zet in op sharing | Sharing-gerechten zorgen ervoor dat gasten ‘mee kunnen snacken’ zonder grote hoeveelheden te consumeren en zonder dat alle aandacht op hen gevestigd wordt.

  6. Kies voor kwaliteit | Gebruik hoogwaardige ingrediënten en ambachtelijke bereidingswijzen.

  7. Focus op voedingswaarde | Minder eten betekent dat elke hap telt. Besteed extra aandacht aan eiwitten, vezels, vitaminen en mineralen.

  8. Voorkom suikerpieken | Vermijd snelle koolhydraten en kies voor voedzame ingrediënten in kleine porties.

  9. Speel met texturen en smaken | Experimenteer met verschillende structuren en smaakaccenten, zoals Aziatische smaakmakers, pepertjes of zuren.

Facts & figures

Overgewicht en diabetes in Nederland

  • Diabetes | In Nederland hebben ongeveer 1,1 miljoen mensen diabetes type 2. Daarnaast kampen naar schatting 1,3 tot 1,5 miljoen mensen met prediabetes, wat een verhoogd risico geeft om de ziekte te ontwikkelen. (bron: diabetesfonds.nl)

  • Overgewicht | In 2023 had 50% van de Nederlandse volwassenen overgewicht, waarvan 15,4% obesitas. Onder kinderen en jongeren (4-17 jaar) had 12,7% overgewicht, waarvan 4,1% obesitas. (bron: vzinfo.nl & NJI.nl)

Vergoeding van afslankmedicatie

  • In Nederland wordt Ozempic alleen onder strikte voorwaarden vergoed voor diabetes type 2-patiënten. Patiënten moeten vaak eerst een jaar lang een erkend leefstijlprogramma volgen voordat ze in aanmerking komen. Wegovy wordt momenteel nog niet vergoed via de basisverzekering, mede vanwege onzekerheid over de langetermijneffecten en de kosteneffectiviteit. Later dit jaar wordt dit opnieuw beoordeeld.  

  • Volgens tientallen studies kunnen GLP-1-medicijnen niet alleen helpen bij diabetes en obesitas, maar ook het risico verlagen op andere aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, dementie en verslavingen. (bron: foodlog.nl)

Explosieve groei in gebruik afslankmedicijnen

  • De producenten Novo Nordisk en Eli Lilly zagen hun gezamenlijke beurswaarde in 2024 stijgen tot meer dan 1.000 miljard dollar. Beide bedrijven verwachten in 2025 een omzetgroei van meer dan 20%. (bron: morningstar.nl)

  • Analisten schatten dat de waarde van de totale markt voor obesitasmedicijnen sterk groeit tot zo’n €139 miljard in 2030. Ter vergelijking: de totale dieet- en afslankindustrie is momenteel zo’n €200 miljard waard. (bron: BNR)

  • In Nederland is de populariteit van Ozempic de afgelopen jaren explosief gestegen. Het aantal gebruikers groeide van 12.000 in 2019 naar ruim 89.000 in 2023. (bron: GIP databank)

  • Daarnaast neemt het aantal mensen dat afslankmedicatie zonder doktersvoorschrift koopt sterk toe. In 2022 verstrekten apothekers deze medicijnen 2.000 keer, terwijl dit aantal in 2023 steeg naar 109.000. Ruim vijftig keer zo vaak. In Nederland variëren de kosten van €150,- tot €400,- per maand. (bron: Stichting Farmaceutisch Kengetallen/Nieuwsuur)

  • In de Verenigde Staten wordt verwacht dat meer dan 25% van de mensen met obesitas en 15% van de mensen met overgewicht binnen tien jaar behandeld zullen worden met deze medicijnen. (bron: morningstar.nl)

Stoomcursus GLP-1: Ozempic, Wegovy en Mounjaro

De ontwikkeling van obesitasmedicatie begon in 2014 met de toelating van Saxenda. In 2017 werd Ozempic (Novo Nordisk) goedgekeurd in de Verenigde Staten als behandeling voor diabetes type 2. Het medicijn werd razendsnel populair omdat diabetespatiënten er vaak extra kilo’s mee verloren. Dit leidde ertoe dat artsen Ozempic ook gingen voorschrijven aan mensen zonder diabetes, met het doel om af te vallen. Influencers en celebrities deelden massaal hun ervaringen, wat de vraag naar het middel explosief deed stijgen, met wereldwijde tekorten als gevolg. De echte doorbraak kwam in 2021 met Wegovy (Novo Nordisk) en kort daarna Mounjaro (Eli Lilly), middelen die specifiek zijn ontwikkeld voor gewichtsverlies. 

Hoe werkt obesitasmedicatie?

Medicijnen zoals Ozempic, Wegovy en Mounjaro, beïnvloeden de hormonen en fysiologische processen die eetlust, spijsvertering en metabolisme reguleren.

Minder eten zonder hongergevoel

De medicijnen bootsen het hormoon GLP-1 na, dat van nature in de darm wordt geproduceerd na een maaltijd. Dat zorgt voor:

  • sneller een vol gevoel, waardoor je automatisch minder eet.

  • minder eetlust en minder trek in calorierijk voedsel.

  • langzamere maaglediging, waardoor je langer verzadigd blijft.

Minder cravings voor ongezond eten

GLP-1-medicatie vermindert de activiteit in het beloningssysteem van de hersenen, waardoor:

  • de trek in vet en suiker, zoals snacks, fastfood en zoetigheden afneemt.

  • de drang om te eten uit gewoonte, verveling of stress vermindert.

Betere suikerregulatie en minder vetopslag

De middelen verbeteren de insulinegevoeligheid, waardoor:

  • Schommelingen in de bloedsuikerspiegel afnemen.

  • Minder overtollige calorieën als lichaamsvet worden opgeslagen.

Extra ondersteuning bij gewichtsverlies

Sommige studies suggereren dat GLP-1-medicatie het energieverbruik licht verhoogt, waardoor het lichaam in rust meer calorieën verbrandt.