Chef, foodstylist en zelfbenoemd foodactivist Lelani Lewis verwezenlijkte vorig jaar haar droomproject: Code Noir, een conceptueel diner over de effecten van het kolonialisme op de Caribische en Westerse keuken. Het concept trok de aandacht, ook Food Inspiration sprak met haar. Sinds de vliegende start van het project, is Lewis bezig met de doorontwikkeling van Code Noir. Zo werkt ze het komende jaar aan een kookboek onder dezelfde naam. Een update na een bewogen jaar.

“Met Code Noir wilde ik de culinaire geschiedenis van het Caribisch gebied in beeld brengen. Wanneer we het over eetcultuur hebben, kijken we vaak naar positieve dingen zoals diversiteit, rijkdom aan smaken en ruimte voor culturele interactie. Ik ben ervan overtuigd dat eten mensen bij elkaar brengt, maar we moeten ons ook bewust zijn van de geschiedenis van eetculturen. Bij die geschiedenis horen ook veel pijnlijke onderwerpen zoals kolonisatie, slavernij en (gedwongen en vrijwillige) migratie,” vertelt Lewis. 

Iedere gang vertelt een verhaal

Het diner Code Noir bestaat uit vier gangen, die elk een verschillend tijdvak binnen de Caribische geschiedenis representeeren. Lewis: “Omdat de geschiedenis van de Caribische keuken zo uitgebreid is, besloot ik om het verhaal en de gangen op te bouwen aan de hand van verschillende soorten zetmeel. Iedere regio heeft wel een vorm van zetmeel waarmee de eetcultuur in verband wordt gebracht, een basaal product dat als het ware symbool staat voor een bepaalde keuken. In Nederland zijn dat aardappels.”

Eten als medium

“Koken en eten als medium voor storytelling vind ik geweldig, maar er is maar een beperkt volume aan informatie dat je mensen met één diner kan meegeven. Daarom was ik door het dolle heen toen ik dit jaar werd benaderd door een uitgever om van Code Noir een kookboek te maken.” Het kookboek Code Noir wordt niet zomaar een bundel waarin Caribische recepten met mooie foto’s zijn verzameld. Ook in haar boek vind Lewis het belangrijk om in te gaan op de invloed van colonialisme op de Westerse en Caribische eetcultuur en de oorsprong van gerechten en ingredienten. 

Lees hier meer over het conceptuele diner Code Noir

Code Noir

Slavernij werd in de 17e eeuw in Franse kolonies aan wetten gebonden door ‘Le Code Noir’. Met in totaal 60 artikelen regelde ‘Code Noir’ alle aspecten van het leven van tot slaaf gemaakte mensen. Huwelijken, begrafenissen, straffen en voorwaarden waaraan ze moesten voldoen om hun vrijheid te verwerven. Dit werd door sommigen als een verbetering op de bestaande wetten met betrekking tot slavernij beschouwd, maar werd door anderen zwaar bekritiseerd en veroordeeld. 

Le Code Noir is twee keer gepubliceerd; allereerst in 1685, gericht op de Franse koloniën op de Antillen, en vervolgens in 1724, gericht op de koloniën in Louisiana. De ‘zwarte code’ werd in 1848 officieel afgeschaft, maar het duurde nog tot 10 mei 2001 voordat de Franse regering nieuwe wetten schreef waarin de slavenhandel officieel werd veroordeeld, en Code Noir als een misdaad tegen de menselijkheid werd vastgelegd.

Kookboek Code Noir

“Het kookboek wordt een mix van recepten en verhalen op basis van literatuuronderzoek. Zo vertel ik vaak het over het feit dat dat kokosnoten oorspronkelijk helemaal niet Caribisch zijn. Ze werden in groten getale als proviand meegenomen door Europese ontdekkingsreizigers. In Code Noir het boek zullen nog veel meer van dit soort verhalen en achtergronden.” Dat de meeste eetculturen worden gekenmerkt door producten uit verschillende landen van herkomst, daar ziet Lelani – ondanks de duistere geschiedenis – de schoonheid wel van in. “Het breekt met het idee dat we allemaal vaste eigen (eet)culturen hebben. In werkelijkheid zijn we allemaal gemixt.”

Concept verder uitbreiden

Ondanks dat 2021 ook voor Lelani een moeilijk jaar was vanwege de aanhoudende pandemie en de verschillende lockdowns ter gevolg, is er - naast het kookboek - toch reden voor vreugde. Zo werd Lewis in september benoemd to Food Held in de Food100 lijst. Daarnaast werd ze in oktober geselecteerd als één van de zeven pioniers voor het TEDxAmsterdam Impact Programma van aankomend jaar. Gedurende vijf maanden werken de deelnemers toe naar hun eigen ‘TEDtalk’ waarin ze hun verhaal uiteindelijk delen op het TEDxAmsterdam podium. Bovendien worden kandidaten tijdens het programma begeleid in het tot realiseren van hun ideeën, waarbij één van hen aan het eind kans maakt op extra steun. “Mijn doel is om met Code Noir als titel voor verschillende concepten langs culturele instituten en onderwijsinstellingen te reizen, lezingen te geven en Code Noir in de brede zin verder te ontwikkelen.”