Stephan Nijst over de financiële sores van een koksgezin

In 2008 deed Stephan Nijst met partner Jacqueline mee met het tv-programma Mijn Tent is Top. De droom van een eigen zaak veranderde in een financiële nachtmerrie die tien jaar duurde. In zijn boek 'Van Kaviaar naar Pindakaas', dat deze maand verschijnt, vertelt hij over zijn tegenslagen, maar ook over zijn overwinningen. “Ik hoop dat mensen hier kracht en moed uitputten.”

Je beschrijft heel eerlijk en persoonlijk wat je is overkomen met je faillissement. Tien jaar ellende met curatoren en bewindvoerders die zelfs je post controleren of je geen geld achterhoudt voor hen en de schuldeisers. Waarom heb je voor deze aanpak gekozen?

“Toen me het faillissement overkwam kon ik niets vinden over het hele proces. Er is een taboe op failliet gaan. Ik had geen enkel houvast, ik wist niet wat me te wachten stond. Je bent bang dat je alles verliest, dat alles onder je kont vandaan getrokken wordt. Dat je je huis kwijtraakt, je spullen. Daarom wilde ik dit boek schrijven. Koks willen allemaal rocksterren zijn, prima, maar er is een andere kant van ondernemen. Een vernederende kant vol schaamte. Vandaar de ondertitel: van kaviaar – symbool van een onbekommerd leven –  naar pindakaas, het synoniem voor ‘terug naar af’. 

Wat wil je bereiken met dit boek?

“Als we maar een iemand kunnen helpen die in de shit zit, dan heeft dit boek al zijn waarde. Mijn doelstelling was om de cirkel af te sluiten. Ik heb het hele proces van tien jaar financiële ellende doorstaan, zonder dat ik aan verkeerde middelen heb gezeten. Doordat ik open ben geweest en mijn problemen altijd eerlijk heb gedeeld, heb ik het goed kunnen afronden. Met het gezin zijn we erin gegaan maar we zijn er ook samen uitgekomen. We houden veel van elkaar. In goede en slechte tijden zijn we bij elkaar gebleven zoals we tijdens ons huwelijk aan elkaar beloofd hebben. Mijn boodschap is dan ook dat er hoop is. Een mens is sterker dan je denkt. Een succesverhaal is snel geschreven maar ik ben trotser op hoe ik de tegenslag heb overwonnen. Het zou geweldig zijn als mensen daar kracht en moed uitputten.”

Als ik het boek lees dan verander je tijdens een faillissement van trotse ondernemer naar marionet van een curator.

“Je bent een nummer en wordt behandeld als een crimineel. Dat frustreerde mij enorm. Wij hadden een VOF met zijn tweeën, niet een grote BV of holding. En wij hadden een droom waar we in geloofden en die we tot het laatste moment wilden laten slagen, maar het lukte niet. Dan word je als kleine mkb’er hard gestraft. Vernederend is het. Je privé-post wordt geopend, alles wordt gecontroleerd of je niet een paar euro achterhoudt voor extra boodschappen. De curator moet zorgen dat de boedel gevuld is en onderhandelen met schuldeisers. Maar het eerste dat betaald wordt uit de boedel is het salaris van de curator. Het is een grijs gebied. Dat jeukt enorm.”

Voel je nog rancune naar 'Mijn Tent is Top' of naar curatoren?

‘Ik gooi niet met modder. Toen we in het avontuur van 'Mijn tent is Top' stapten dacht de buitenwereld dat we alles zouden krijgen. Maar we exploiteerden volledig voor eigen risico en rekening en waren zelf verantwoordelijk voor financiën en exploitatie. We gingen ervan uit dat het een succes zou worden. Op het moment dat het zwaar weer wordt, zie je iedereen vertrekken. Jacqueline en ik zijn samen met het schip ten ondergegaan.” 

In je boek deel je heel veel waardevolle lessen. Welke les is je dierbaar?

“Denk niet dat je alles alleen moet dragen. Blijf in verbinding met je partner, je gezin, met je leveranciers. Kruip niet in een hoekje met je eigen sores. Je komt daardoor in veel grotere problemen. Op den duur isoleer je je zo dat je geen handen meer krijgt die je eruit willen trekken. Natuurlijk is er schaamte. Ik voelde me een loser, ik faalde. Een kok is nu eenmaal een gevoelig persoon, hij legt zijn ziel bloot op het bord, hij wil die mooie momenten delen met zijn gasten. Elke avond ben je uitermate kwetsbaar. Die gevoeligheid heb ik doorgetrokken naar dit boek. En vergeet niet de belangrijkste les die ik van mijn moeder meekreeg. 'Vier het leven jongen', zei ze. 'Ook als je in de shit zit.'”

Hoe zijn de eerste reacties?

“Ik sta perplex. Robert Kranenborg heeft het boek gelezen en een mooi voorwoord geschreven. En hij zei tegen mij: ‘Ze kunnen alles van je afpakken, behalve je ambacht.’ Peter Klosse vindt het een heel fijn boek en een goed document. Iemand die in de schuldsanering zit reageerde en hoopt er tips en troost uit te halen. Je kunt alles kwijtraken, maar de essentie blijft overeind: ik heb me hard gemaakt voor mijn gezin dat mij compleet maakt.”

Het boek 'Van Kaviaar naar Pindakaas' is vanaf 24 september te verkrijgen via deze link.