"Dit is een moment om ingrijpend te vernieuwen."

Yuri van Geest is specialist op het gebied van Singularity. Dat wil zeggen dat hij zich verdiept in de samensmelting van verschillende opkomende technologieën. Door die bril keek hij donderdag 4 juni voor de uitzending van Zorgnetwerk live naar het Nederlandse en internationale zorglandschap. Hij deelde zijn visie op hoe de coronacrisis ontwikkelingen versnelt of verandert. 

Van Geest kijkt verder dan de incidenten en de waan van de dag. Hij fileert systemen op basis van duurzame ontwikkelingen en duidt de gevolgen van de coronacrisis voor samenleving, technologie, organisaties en leiderschap.

Over de maatschappij…

“De pandemie maakte duidelijk dat het systeem niet bestand was tegen deze aanval. De reactie binnen de zorg was vrij passief en lineair. Het RIVM en het kabinet reageerden daardoor niet adequaat. De afgelopen jaren is gekoerst op kortetermijnbeleid. De aanpak van de zorg richtte zich op de financiën in plaats van op investeringen in materiaal en mensen. Daardoor beschikte de Nederlandse zorg over weinig buffers tijdens de acute crisis.”

“Daaronder ligt een gebrek aan kennis van complexe systemen. Het was niet duidelijk of, hoe en wanneer deze pandemie ons ging treffen. Het systeem was ook niet ontwikkeld volgens het ‘antifragiel’ denken: een robuust systeem zou minder afhankelijk moeten zijn van externe factoren. Daarnaast bleek dat de ‘niet-experts’ vaak beter konden voorspellen dan de experts. De experts van het RIVM, en daarmee het kabinet, dachten in eerste instantie dat het een Chinees probleem was dat Nederland niet zou bereiken en dat het ging om een soort stevige griep. Daar zijn we inmiddels behoorlijk van teruggekomen natuurlijk. De conclusie rest dat leiderschap zal moeten (en gaan) veranderen en de organisaties die onder dat leiderschap vallen mee zullen moeten veranderen.”

Van Geest tijdens Zorgnetwerk Live

Over technologie en samenwerking…

“Na de oorzaken komen de gevolgen. De pandemie blijft tot er een vaccin komt. En de crisis zal diep zijn en 4 tot 5 jaar duren. Dat komt door het domino-effect: er is veel afhankelijkheid van de Chinese economie en productie. Veel bedrijven zijn just in time georganiseerd, waardoor niemand buffers heeft in voorraden en voor de productie afhankelijk is geworden van landen waar deze nu maar langzaam op gang komt. Bovendien hebben veel bedrijven nog schulden van de vorige crisis, waardoor ze niet veel klappen op kunnen vangen. De faillissementen en schulden hebben weer invloed op veel andere partijen en op de banken. Ook de consumentenmarkt zal snel krimpen. Er is snel stijgende werkloosheid die Nederland en Europa flink zullen voelen, waardoor de kans op een volgende eurocrisis groot is.”

“Dat is pijnlijk, maar biedt ook veel kansen. Dit is een moment om ingrijpend te vernieuwen. In de zorg zien we al meer innovatie in digitalisering en robotisering. De winnaars van deze crisis zijn degenen die de komende tijd radicaal innoveren. Niet alleen in de zorg, ook in onderwijs, festivals en conferenties is dat noodzaak. Tijdens en na vorige crises kwamen grote maatschappelijke programma’s op gang en dat zal nu ook weer gebeuren. De komende jaren staan in het teken van langetermijnoplossingen voor problemen rond ecologie en sociale inclusiviteit.”

Van Geest tijdens de Health & Care Day 2015

Over bedrijfsdoelen…

“Meer bedrijven zullen een hoger doel nastreven dan shareholder value. Dat aantal groeide al en die ontwikkeling gaat steeds sneller. We zagen de afgelopen tijd concurrenten, overheden, kennisorganisaties en non-gouvernementele organisaties al samenwerken aan oplossingen voor de coronacrisis. Die digitale ecosystemen worden alleen maar belangrijker om complexe problemen gezamenlijk aan te pakken.” 

"Bedrijven krijgen een hoger doel om de wereld te verbeteren"

“Environmental, Social en Governance wordt belangrijker, financiële doelstellingen verliezen aan invloed. Er komt minder shareholder value en meer gedeelde wil om dingen op te lossen. Dat hebben we de afgelopen maanden al een beetje zien ontstaan, maar dat kan nog veel beter. De zorg gaat daar in Nederland en Europa garen bij spinnen. Bedrijven krijgen een hoger doel om de wereld te verbeteren.”

Over werk…

“Het kantoor wordt een sociale plek om te verbinden. Het routinematige werk zullen we veel meer thuis blijven doen. Werken op afstand zal veel normaler worden en dat zijn mooie verschuivingen omdat we minder hoeven te reizen, meer tijd hebben en minder stress ervaren.”

“Daarnaast komt er een focus op herlokalisatie, en minder op decentralisatie. We zullen minder medicijnen en materialen uit China en India halen omdat het essentieel is de productie van bepaalde zaken in eigen hand te hebben. Om beter in te spelen op vraag, aanbod en ontwikkeling, komt er meer automatisering en leren we slimmer gebruik te maken van algoritmes.”

Van Geest tijdens Zorgnetwerk Live

“Robotisering komt op in relevante bedrijfstakken waaronder zeker de zorg. Bedrijven met robots zijn immers minder vatbaar voor pandemieën. Biomimicry, het nabootsen van systemen uit de natuur, wordt snel belangrijker in de ontwikkeling van businessmodellen en levering. De zorg gaat die digitale transformatie versneld in. (Zorg)medewerkers van de toekomst worden langs een andere meetlat gelegd dan vroeger. Er komt een nog sterkere verschuiving van informatie en kennis naar competenties. Het draait om de vraag welke competenties in elk scenario relevant zijn. Daarom komt er een focus op eigenschappen als nieuwsgierigheid, creativiteit, verbeelding, veerkracht, maar ook empathie en menselijke interactie. Wijsheid en ethiek worden belangrijker in alle vakgebieden.”

"Leiderschap wordt meer holistisch en inclusief. Er ontstaat ruimte voor verbinding, voor het hart naast het hoofd."

Over leiderschap…

“Directief leiderschap leek voorbij. Tegenwoordig zien we veel horizontaal leiderschap: open, kwetsbaar en enabling. Leiders die bouwen aan ecosystemen binnen en buiten het eigen bedrijf. Deze aanpak blijft zeer waardevol, maar moet evolueren. Deze crisis maakt duidelijk dat helderheid en doortastendheid noodzakelijk zijn. Daardoor ontstaat een synthese tussen horizontaal en directief leiderschap: eerst is er overleg en een luisterend oor, maar dan moet de leiding heel snel beslissen en uitvoeren, zonder dat er tijd is om tot volledig draagvlak te polderen: You may not agree, but you have to commit.”

“Leiderschap wordt meer holistisch en inclusief. Er ontstaat ruimte voor verbinding, voor het hart naast het hoofd. Dat is een trend die we zien we in Azië, maar deze komt ook in westen meer op. Een van de tekenen is dat landen onder vrouwelijk leiderschap als Duitsland, IJsland en Taiwan beter presteren tijdens deze crisis dan vergelijkbare landen onder mannelijke leiders. Delen met anderen en leren van anderen blijken geen zwakte, maar een sleutel tot succes. En dat stemt optimistisch.” 

Fotografie: Joni Israeli