Koken wij nog in 2050? Als de schijn niet bedriegt, zullen we steeds meer minuten beknibbelen op de tijd die we doorbrengen achter ons – dan elektrische – fornuis. Bovendien: koken wordt in toenemende mate ‘maaltijd-assemblage’. 10 signalen voor kookverlating en maaltijdmoeheid. Mét een inspirerende conclusie.

De recordverkoop van kookboeken. De enorme aandacht voor eten, drinken en koks in de media. Het ontelbare aantal populaire foodbloggers. Huizen met de meest schitterende luxe keukens. De stijgende omzetten van HelloFresh en andere maaltijdboxen. Volop verhalen over vers, gezond en ambachtelijk… Als je de cijfers en feiten bekijkt, lijken al deze trends op z'n minst een beetje strijdig met de dominante ontwikkeling. Want we kiezen juist massaal voor kant-en-klaar en we koken steeds minder (vaak). Kookverlating lijkt de norm te worden.

1. MOEDER KOOKT NIET MEER

Van oudsher was het de moeder die zorgde voor rust, reinheid, regelmaat in huis én maaltijden op gezette tijden. Maar ook de vrouw werkt steeds vaker en meer uren buitenshuis. En de Nieuwe Mens (man en vrouw) is individualistischer en druk, druk, druk. Jongere generaties zijn nu al volkomen vertrouwd met het idee dat de maaltijdvoorziening genderneutraal, en ook steeds vaker een eigen verantwoordelijkheid is. Foodconvenience voorziet in deze individuele behoefte.

2. KORTE KOKERS, SNELLE ETERS

Er circuleren verschillende cijfers over de gemiddelde dagelijkse kooktijd in ons land. Een onderzoek van Maggi (onder ruim 3.300 consumenten van 18 tot 70 jaar, van wie 63% vrouw) wees in 2015 uit dat we voor de maaltijdbereiding nog maar 18 minuten nemen. Volgens dit onderzoek zijn we de kortste kokers ter wereld. Het opeten neemt twee minuten langer in beslag, aldus Maggi, en dus behoren we ook tot de snelste eters.

Het Sociaal en Cultureel Planbureau heeft iets andere cijfers: twee uur dagelijkse kooktijd in 1957, 38 minuten in 1997, 28 minuten in 2017. Trekken we deze lijn door, dan is onze kooktijd voor assemblage en verhitting in 2057 nog hooguit 8 minuten per dag.

3. ALLEENSTAANDEN KOKEN MINDER

Het aantal alleenstaanden groeit snel. Wie in zijn eentje woont, kookt minder. CBS voorspelt: in 2045 bestaat 43% van alle huishoudens uit alleenstaanden, tegen 38% in 2018. Daarnaast is de trend van steeds vaker solitair eten ook zichtbaar binnen huishoudens die uit meer personen bestaan. In de VS wordt 53% van de ontbijten en 44% van de lunches in allenigheid genuttigd. 

De maaltijdbereiding vergt in 2057 hooguit 8 minuten per dag.

4. GEVARIEERD GEMAK OM DE HOEK

Het hoeft geen betoog: maaltijdbezorging zal nog veel verder groeien. In minder dichtbevolkte delen van ons land is het delivery-aanbod nog steeds tamelijk eenzijdig. Daar komt de komende jaren snel verandering in. Restaurantketens en supermarkten openen op grote schaal dark kitchens ofwel delivery-only-keukens.

Ze zullen te vinden zijn aan de rand van elk groter dorp en elke stad. De keuze is nog royaler dan in de supermarkt; maaltijden met relevante voedingswaarden zijn er te over. Daarnaast wordt buiten de deur eten op alle dagen van de week nog veel gewoner. In de VS is de horecaomzet enkele jaren geleden de foodomzet in supermarkten al gepasseerd. 

5. MEAL PREP IS VERMOEIEND

We spreken wel over ‘koken’, maar eigenlijk kunnen we tegenwoordig in veel gevallen al beter spreken van maaltijdbereiding of, gezien alle halffabrikaten, van maaltijdassemblage. Amerikanen gebruiken de term 'meal prep’. Een toenemend aantal mensen lijdt met grote regelmaat aan meal prep fatigue, zo meldde het FSIN onlangs in de media. In fraai Nederlands: maaltijdmoeheid, even helemaal geen zin hebben om te koken.

Het betekent dat steeds vaker, én op het laatste moment, gekozen wordt voor maaltijdgemak. Mannen geven wat makkelijker en sneller toe aan maaltijdmoeheid, maar een groeiend aantal vrouwen volgt. Het aantal Nederlanders dat de lust tot koken met grote regelmaat ontbreekt, neemt in elk geval snel toe.

6. HUIZEN ZONDER KEUKENS

Onze ruimte is beperkt, vierkante meters zijn duur, de stedelijke woningnood is groot. De magnetron neemt veel minder kostbare ruimte in beslag dan de keuken. Vanaf 1988 veroverde hij ons land en nu klinken de maaltijdpiepjes regelmatig in ongeveer acht van de tien huishoudens. En ook de Airfryer en de stoomoven zijn kiene compacte keukenhulpjes.

In grote steden verrijst hoogbouw met kleine woningen zonder keuken, waar nog net plaats is voor de magnetron, Airfryer of stoomoven. Op de begane grond van de appartementen kun je volop eigen foodconveniece halen. Een Amsterdamse D66-voorman bepleitte kortgeleden nog de bouw van kleine flats zonder eigen keuken.

In 2020 is in Nederland een recordaantal kookboeken verkocht en behoorde Ottolenghi tot de bestsellers, maar we koken nog niet een recept per boek...

7. RECORDVERKOOP KOOKBOEKEN, MAAR…

Vorig jaar steeg de verkoop van het aantal kookboeken naar recordhoogte. In 2020 kochten Nederlanders 9% meer papieren receptenbundels dan in 2019. Aldus het CPNB, dat sinds 2015 een jaarlijkse Kookboekenweek houdt. Het verkooprecord is feestelijk nieuws voor kookboekenauteurs, uitgeverijen en (amateur)koks, meent het boekenbureau. Yotam Ottolenghi staat zelfs met twee titels in de top 50 van bestverkochte boeken in alle genres. Echter: naar verluidt wordt gemiddeld per aangeschaft kookboek maar driekwart recept in de praktijk gebracht, minder dan één kookbeurt per boek dus.

8. RICHTING MEER EETMOMENTEN

Ontbijt, lunch, diner. Met eventuele tussendoortjes, zijn het de traditionele eetmomenten op de dag. Dit verandert gestaag. Volgens deskundigen zullen we in de westerse wereld langzaam maar zeker toegroeien naar zeven eetmomenten per dag, ofwel van 21 naar 49 momenten per week. De laatste berichten zijn dat we nu in ons land zitten op gemiddeld 28 tot 29 eetmomenten in de week. Amerikanen hebben er al twee tot drie meer. Een groeiend aantal eetmomenten zal individualistisch via grazing ingevuld worden. Daar komt dus geen kooktijd aan te pas.

9. GOOGLE BEPAALT ONS EETMOMENT

Deskundigen weten wie in de nabije toekomst in hoge mate ons eetpatroon zullen bepalen. Dat zijn de Google Watch en andere draagbare biometrische horloges, armbanden, kettingen en kleine smart devices. Ze zullen de vitaliteit van onze geest en ons lichaam de hele dag monitoren en ons dagelijks dieet, inclusief de eetmomenten, gaan dicteren. Op basis van metingen van hart, longen en bloedvaten vertelt Google Watch ons wat we op welk tijdstip moeten nuttigen. Koken? Dat duurt Google Watch veel te lang.

10. TABOE? REBECCA KOOKT NOOIT

Een onderzoek van het 1Vandaag Opiniepanel wees in 2019 uit: in een op de drie Nederlandse huishoudens wordt nog dagelijks gekookt. Daar staat dit cijfer van bureau Datlinq tegenover: “Ongeveer één op elke twaalf avondmaaltijden wordt afgehaald of thuisbezorgd.” Dit cijfer stamt uit de eerste lockdown van voorjaar 2020. Maar iedereen weet: corona heeft maaltijdgemak een enorme – en blijvende – impuls bezorgd.

Het aantal mensen dat (vrijwel) nooit kookt is nu al groot: denk maar eens aan ouderen in verpleeg- en verzorghuizen. Maar er zijn ook vitale dertigers die nooit koken. De 35-jarige Amsterdamse onderneemster Rebecca van der Wurff figureerde kortgeleden in De Telegraaf. Van der Wurff kon zich de laatste keer dat ze kookte niet meer herinneren: ze bestelt elke dag ergens anders haar maaltijd. De onderneemster kwam aan het woord in de dagbladrubriek die luistert naar de naam Taboe. Voor zover op niet-koken nog een taboe rust, zal dit de komende jaren snel afnemen. 

INSPIRERENDE CONCLUSIE

Er liggen gouden tijden in het verschiet voor iedere professional die kookverlaters op hun wenken kan bedienen met smakelijke en relevante kilocalorieën.